آموزش لحیم کاری با هویه به زبان ساده

آموزش لحیم کاری

در مدارات الکتریکی برای ساخت مدار قطعات را به تخته هایی که دارای سوراخهایی میباشد لحیم میکنند تا بدین صورت قطعات به راحتی از جای خود حرکت نکنند. برای لحیم کردن قطعات باید بسیار دقت کنید زیرا ممکن است در صورت عدم رعایت نکات ایمنی این کار باعث ایجاد خطراتی شود.

در این بخش با اصول اولیه لحیمکاری آشنا خواهد شد تا پس از اینکه به صورت کامل با الکترونیک آشنا شدید بتوانید مدارات خود را با لحیمکاری قطعات الکترونیکی بسازید که این قطعات به راحتی از یکدیگر جدا نشوند. همچنین در مقالات آموزش رباتیک و الکترونیکی شما در موارد بسیاری نیاز به لحیمکاری نیاز خواهید داشت.

وسایل مورد نیاز

انتخاب ابزار مناسب تاثیر زیادی روی کیفیت لحیم‌کاری دارد. ابزارهای لحیم‌کاری بسیار متنوع هستند و شما می‌توانید برای اینکار از ابزارهای حرفه‌ای یا ابزارهای بسیار ساده استفاده کنید. وسایل اصلی که برای لحیم‌کاری نیاز دارید، خود لحیم و یک منبع گرمایی کوچک (بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ درجه) است اما انتخاب ابزار لحیم‌کاری ساده نیست. به همین خاطر مرحله اول آموزش لحیم کاری را به معرفی ابزارهای لحیم‌کاری می‌پردازیم تا کار شما در خرید ابزار ساده‌تر بشود. توصیه می‌کنیم تمرینات آموزش لحیم کاری را با ابزارهای استاندارد انجام بدهید تا از همین ابتدا روش درست پیاده‌سازی تکنیک‌ها را یاد بگیرید. شما میتوانید تمامی ابزار مورد نیاز را از فروشگاه رباتیک چالیک تهیه کنید. در پروژه های آموزش الکترونیک ما به این وسایل نیاز خواهیم داشت.

هویه :

رایج‌ترین منبع گرمایی برای استفاده در لحیم‌کاری، هویه است. هویه به سرعت داغ و خنک می‌شود و می‌تواند برای مدت طولانی در یک دمای ثابت باقی بماند. اگر برای اولین بار می‌خواهید هویه بخرید، توصیه می‌کنیم فروشگاه‌های معتبر را انتخاب کنید. هویه ولتاژ پایین (۱۵ تا ۴۰ وات) برای لحیم‌کاری قطعات روی برد مدار چاپی و هویه ولتاژ بالا (۶۰-۱۴۰) برای لحیم‌کاری قطعات ضخیم‌تر مثل سیم اسپیکر بافته مناسب است. اگر از هویه‌های پرقدرت برای لحیم‌کاری قطعات روی برد مدار چاپی استفاده کنید، احتمال آسیب دیدن قطعه‌ای که لحیم می‌کنید وجود دارد. هویه‌ای که در تصویر زیر می‌بینید، یک هویه با قابلیت تنظیم دماست که امکان تنظیم دقیق دمای نوک هویه را به شما می‌دهد. یکی از بهترین انواع هویه برای لحیم‌کاری همین نوع است اما قیمت آن نسبت به نمونه‌های ساده بیشتر است.

سیم لحیم :

لحیم یا سیم لحیم انواع بسیار متنوعی دارد. سیم لحیم با ضخامت‌های مختلف تولید می‌شود؛ از سیم ۰.۲ اینچی تا سیم‌های بسیار ضخیم که برای لحیم‌کاری لوله مسی با مشعل بوتان مورد استفاده قرار می‌گیرند. از سیم لحیم نازک برای قرار دادن قطعات کوچک مثل مقاومت روی برد و از سیم لحیم ضخیم برای قطعات بزرگ مثل سیم اسپیکر استفاده می‌شود. سیم لحیم ۰.۲۵ اینچی یا ۶ میلیمتری برای بیشتر موارد لحیم‌کاری مناسب است. آلیاژ لحیم معمولا ترکیبی از قلع و سرب با نسبت ۶۰ به ۴۰ است. آلیاژ لحیم حاوی سرب مضرات زیاد دارد و برخی کشورها استفاده از آن در تولید محصولات تجاری بسیاری را ممنوع اعلام کرده‌اند. همین مضرات باعث گسترش استفاده از لحیم بدون سرب شده است. برخی از آلیاژهای لحیم حاوی نقره هستند. وجود نقره در سیم لحیم، دمای ذوب را کمی افزایش می‌دهد اما لحیم‌ را سیال‌تر و اتصال را محکم‌تر می‌کند. اگر نگران آسیب دیدن قطعاتی هستید که می‌خواهید لحیم کنید، بهتر است از آلیاژهای حاوی نقره استفاده نکنید. اما استفاده از آلیاژ لحیم حاوی نقره برای لحیم‌کاری سیم اشکالی ندارد. توصیه آخر هم استفاده از سیم لحیم با مغزی رزین است. رزین در حین لحیم‌کاری مثل شار عمل می‌کند و ایجاد اتصال را ساده‌تر می‌کند. این نوع لحیم برای پیاده‌سازی تمرینات آموزش لحیم کاری هم بهترین انتخاب است چون احتمال سوختن قطعات را به حداقل می‌رساند.

نوک هویه :

هویه خودش نوک دارد و برای یادگیری لحیم کاری نیاز به خرید نوک جداگانه ندارد. اما در این بخش آموزش لحیم کاری انواع نوک هویه را معرفی می‌کنیم تا بدانید کی باید از کدام نوک هویه استفاده کنید. نوک هویه مخروطی برای لحیم‌کاری قطعات بسیار ریز مناسب هستند و نوک هویه صاف (که شبیه سر پیچ‌ گوشتی است) برای لحیم‌کاری سیم‌ و قطعات بزرگ مناسب است. هنگام انتخاب نوک هویه این نکته کلیدی را در نظر داشته باشید که نوک هویه باید کمی کوچک‌تر از چیزی باشد که می‌خواهید لحیم کنید. به این ترتیب کنترل کافی روی جریان گرما خواهید داشت و به قطعه آسیبی نمی‌رسد.

پایه هویه (هولدر ) و اسفنج تمیزکاری :

داشتن یک هولدر برای نگه داشتن هویه در فواصل لحیم‌کاری کارتان را ساده‌تر و ایمن‌تر می‌کند. برخی از هویه‌ها خودشان هولدر دارند و داخل هولدر آنها کمی اسفنج برنجی برای تمیز کردن نوک هویه قرار دارد. ساخت هولدر هویه هم کار چندان سختی نیست.

ابزار کار با سیم :

برای کار با سیم و قطعات الکترونیکی نیاز به یک سری ابزار جانبی هم دارد. سیم‌چین، سیم لخت‌کن، دم‌باریک و سیم لخت‌کن اتوماتیک برخی از این ابزارها هستند.

فن لحیمکاری

این فن رومیزی برای این استفاده می‌شود که دودهای ناشی از لحیم‌کاری تنفس نشود. شما می‌توانید از هر چیزی برای مکش یا پخش کردن دود ناشی از لحیم‌کاری استفاده کنید. ساخت فن لحیم‌کاری هم بسیار ساده است .

عینک ایمنی :

شاید این پیشنهاد برای کسانی که چندین سال است لحیم‌کاری می‌کنند کنی عجیب به نظر برسد اما مبتدی‌ها باید حتما از عینک ایمنی استفاده کنند. حتی پریدن یک تکه لحیم کوچک در چشم هم می‌تواند خطر جدی داشته باشد. پس حتما تمام مراحل آموزش لحیم کاری را با عینک انجام بدهید.

گیره مونتاژ :

گیره های مونتاژ نیز به شما برای نگهداری قطعات و برد ها هنگام لحیمکاری به شما کمک میکند در ادامه تصویر گیره مونتاژ را مشاهده میکنید.

روغن لحیم:

هرگاه دو قطعه را بخواهند بوسیله لحیم ، اتصال دهند بایستی كاملا تمیز و از هرگونه چربی ، رنگ و اكسید پاك گردند . بنابراین در زمان لحیم چون درجه حرارت بالا است سبب می شود در سطح خود لایه ای اكسد بوجود آید و پس از لحیم كاری ممكن است این لایه اكسید مانع از تماس الكتریكی بین آن دو شود . برای جلوگیری از این كار از روغن لحیم استفاده می كنند . این روغن از ماده ای به نام كلوفون تشكیل شده و حل كننده اكسید و هر مواد زائد است . البته در اکثر مواقع سیم لحیمی که شما استفاده میکنید خود حاوی روغن لحیم میباشد.

آماده شدن برای شروع کار

بعد از اینکه همه وسایل مورد نیاز برای لحیم‌کاری را آماده کردید، هویه را به برق بزنید تا گرم بشود. در حین گرم شدن هویه برای لحیم‌کاری آماده شوید.

قبل از هر چیز این را بدانید که نوک هویه تا چند صد درجه داغ می‌شود و نباید آن را لمس کنید. این نکته واضح به نظر می‌رسد اما بسیاری از تازه‌کارها در یکی از مراحل لحیم‌کاری خودشان را می‌سوزانند.

اگر از هویه نو برای لحیم‌کاری استفاده می‌کنید باید قبل از اولین لحیم‌کاری، یک تکه سیم لحیم نوک هویه بگذارید. به اینکار قلع‌کاری هویه می‌گویند که فقط برای هویه‌های نو انجام می‎شود.

بعد از اینکه هویه به دمای مورد نظر رسید (چند ثانیه تا چند دقیقه)، نوک هویه را با اسفنج خیس تمیز کنید. فقط نوک هویه را روی اسفنج بمالید تا تکه‌های لحیم قدیمی از آن جدا بشود. اینکار باعث می‌شود کمی صدای جلز ولز ایجاد بشود که نرمال است.

بهترین روش نگه داشتن سیم لحیم به این صورت است که: یک تکه سیم لحیم از رول ببرید و آن را از یک طرف رول کنید تا فقط قسمتی از آن آزاد باشد. به این ترتیب کنترل لحیم ساده‌تر می‌شود و دیگر مجبور نیستید کل قرقره را دست‌تان نگه دارید.

حالا باید سراغ قطعه‌ای بروید که می‌خواهید لحیم کنید. اگر می‌خواهید سیم لحیم کنید، باید حدود ۱.۲ سانتیمتر از آن را لخت کنید. اگر اتصال مورد نظرتان سیم به سیم یا سیم به پایه است، می‌توانید قبل از لحیم‌کاری سیم را دور سیم-پایه بپیچید. قطعات الکترونیکی که روی برد چاپی لحیم می‌شوند نیاز به آماده‌سازی چندانی ندارند. فقط باید آنها را سرجایشان بگذارید و راهی برای ثابت کردن‌شان پیدا کنید؛ از گیره استفاده کنید یا پایه‌ها را کمی به سمت بیرون خم کنید.

در نهایت هم قطعه لحیم‌کاری را داخل گیره یا روی میز بگذارید. ممکن است روی سطح میز رد سوختگی ایجاد بشود و به همین خاطر بهتر است یک تکه چوب زیر دست‌تان بگذارید. تا الان هویه به دمای مورد نظر رسیده و حسابی داغ شده است. بنابراین می‌توانیم آموزش لحیم‌کاری را شروع کنیم.

لحیمکاری سیم

آموزش لحیم کاری را با لحیم کردن دو سیم شروع می‌کنیم چون بسیار پرکاربرد است و بار آموزشی زیادی دارد. مهمترین نکته در لحیم‌کاری سیم این است که سیم‌ها را بیش از حد داغ نکنیم چون روکش به سرعت آب می‌شود و ما نمی‌خواهیم به سیم آسیب برسانیم.

سیم‌هایی که می‌خواهید لحیم کنید را بهم بپیچانید، آنها را در گیره ثابت کنید، هویه را در یک دست‌تان و سیم لحیم را در دست دیگرتان بگیرید.

نوک هویه را روی سیم‌ها بگذارید و همانجا نگه دارید. سیم شروع به داغ شدن می‌کند و بعد از ۲ تا ۱۰ ثانیه (بسته به میزان حرارت نوک هویه)، سیم آنقدر داغ می‌شود که لحیم را آب کند. برای اینکه مطمئن شوید سیم به اندازه کافی داغ شده، لحیم را نوک سیم بزنید. سیم لحیم را نباید مستقیما به نوک هویه بزنید چون باعث ایجاد اتصال لحیمی سرد می‌شود؛ این نوع اتصال وقتی ایجاد می‌شود که لحیم دور اتصال آب می‌شود نه داخل اتصال یا روی قطعاتی که باعث ایجاد اتصال قوی می‌شود. بهتر است چند ثانیه بیشتر صبر کنید و لحیم را روی خود سیم داغ آب کنید.

اگر لحیم را روی سیم گذاشتید و در حین آب شدن، دود هم ایجاد شد یعنی سیم به اندازه کافی داغ شده است. هر وقت لازم بود نوک لحیم را به محل اتصال بزنید. باید آنقدر لحیم استفاده کنید که سیم را بپوشاند اما آنقدر زیاد نباشد که یک گوله لحیم زیر اتصال ایجاد بشود.

وقتی لحیم کافی روی محل اتصال آب شد، ابتدا لحیم و سپس هویه را از روی محل اتصال بردارید. اگر از هویه تفنگی استفاده می‌کنید، ماشه را رها کنید تا خاموش بشود. اگر از هویه عادی بدون ماشه یا دکمه استفاده می‌کنید هم آن را داخل هولدر بگذارید.

لحیمکاری روی برد مدار چاپی

لحیم‌کاری روی برد چاپی نیاز به دقت بیشتری دارد اما بسیار ساده است. برای لحیم‌کاری قطعاتی مثل LED و مقاومت روی برد چاپی باید پایه‌ها را از سوراخ‌های روی برد رد کنید و سپس آنها را به برد لحیم کنید. به این روش، لحیم‌کاری قطعات داخل سوراخ می‌گویند.

برای این نوع لحیم‌کاری بهتر است از هویه با قابلیت تنظیم دما استفاده کنید چون هویه تفنگی و هویه‌ معمولی با گرمای زیاد به برد چاپی و قطعه آسیب می‌رساند. از نوک هویه ریز هم استفاده کند تا کنترل بیشتری روی لحیم و مقدار آن داشته باشید. دمای هویه را روی ۶۷۵ درجه فارنهایت (۳۵۷ سانتیگراد) تنظیم کنید و صبر کنید تا نوک هویه داغ بشود. سپس برد چاپی را در گیره تمساحی قرار بدهید و برای لحیم‌کاری آماده شوید (هویه را در یک دست و سیم لحیم را در دست دیگرتان بگیرید).

برای لحیم کردن پایه‌ قطعات به برد جاپی باید قسمت فلزی روی برد و خود پایه را داغ کنید. گرمای زیاد می‌تواند به برد چاپی و حتی خود قطعه آسیب بزند. سطح لحیم‌کاری در این روش بسیار کوچک‌تر است و به همین خاطر برد و قطعات خیلی سریع‌تر داغ می‌شوند.

نوک هویه را به شکاف بین پایه و پد فلزی روی برد چاپی بزنید. چند ثانیه صبر کنید و نوک هویه را در نقطه اتصال فرو کنید و مقدار کمی هویه روی اتصال آب کنید (فقط به اندازه نوک پونز). بعد از اینکه لحیم کمی داخل نقطه اتصال فرو رفت، ابتدا لحیم و سپس هویه را از روی محل اتصال بردارید. سیم لحیم یا یک تا دو ثانیه قبل از هویه از روی اتصال برمی‌داریم تا نوک سیم لحیم داخل اتصال گیر نکند. به محض برداشتن هویه، لحیم شروع به سفت شدن می‌کند.

استفاده از مقدار مناسب لحیم هنگام کار با قطعات کوچک‌تر اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. اگر لحیم زیادی روی برد بزنید و لحیم از محدوده پد فلزی بیرون بزند، امکان کوتاه شدن اتصالات وجود دارد. اگر مقدار لحیم کم باشد هم اتصال بین قطعه و برد آنقدر که باید قوی نخواهد بود و در نتیجه قطعه آنطور که انتظار دارید، کار نمی‌کند. لحیم کافی یک برآمدگی کوچک درست در قسمت پایین پایه ایجاد می‌کند.

بعد از لحیم‌کاری قطعات روی برد چاپی باید برد را برگردانید و پایه‌های بیرون زده از پشت برد را کوتاه کنید. اینکار بسیار ساده است و با تکنیک خاصی انجام نمی‌شود. فقط چند نکته را برای سرعت بخشیدن به کار گوشزد می‌کنیم:

• بهتر است از یک سیم‌چین تیز استفاده کنید که فقط یک لبه آن اریب باشد. به این ترتیب می‌توانید یک برش صاف روی پایه‌ها ایجاد کنید. اون نوع از سیم چینها در بازار به کف چین معروف هستند.
• پایه‌ها را از نزدیک‌ترین نقطه به برد ببرید تا امکان کوتاه شدن مدار به حداقل برسد.
• سر پایه را در حین برش در دست‌تان بگیرید تا به اطراف – یا روی صورت‌تان – نپرد.

اما در نهایت پس از لحیمکاری یک قطعه ممکن است باز هم دچار خطا شوید و مجبور شوید آن قطعه را جدا کنید برای این منظور ابزار خاصی وجود دارد که با آنها آشنا میشویم.

برای جدا سازی قطعه ای از روی برد و تعویض ان میبایستی قلع های محل اتصال را برداشته سپس قطعه را از روی برد خارج نمود و دوباره قطعه ی جدید را لحیم کنیم.

برای این کار باید ابتدا محل لحیم شده را با قرار دادن نوک هویه داغ کنیم تا سیم لحیم ذوب شود و سپس به کمک ابزاری بنام “قلع کِش”، سیم لحیم ذوب شده را از قطعات جدا کنیم. پس از انجام این کار میتوان قطعات را به سادگی از هم جدا نمود. برای جدا کردن سیم لحیم ذوب شده دو وسیله وجود دارد که میتوانیم از آنها استفاده کنیم ور در ادامه با هر یک آشنا میشویم.

مکنده لحیم (قلع کش):

مانند یک سرنگ عمل کرده و با فعال کردن آن برای یک لحظه هوا را با فشار زیاد از نوک باریک خود به داخل می کشد و قلع ذوب شده را به داخل محفظه خود می کشد( به مانند یک پمپ از طریق ایجاد فشار خلأ٬ لحیم را از روی سطوح برمی دارد) .

در صورتی که قصد خرید یکی از این قلع کش ها ( یا همان مکنده قلع) را دارید، در خرید آن دقت کنید که نوک آن حتما از نوع نسوز باشد، چرا که در لحظه مکش نوک قلع کش با نوک هویه برای چند لحظه تماس پیدا می کند و در صورتی که نوک قلع کش از نوع نسوز با کیفیت مناسب نباشد، پس از چند بار استفاده، عملا دیگر بدردتان نخواهد خورد.

 

فیتیله ی لحیم:

فتیله لحیم یک مس بافته شده است که لحیم های قدیمی به آن می چسبند. فتیله لحیم از مکنده لحیم گران تر بوده و یک وسیله مصرفی است. بنبراین٬ توصیه نمی کنم که از آن استفاده کنید. با این حال٬ در برخی از کارها استفاده از فتیله بهتر است زیرا حاصل کار بسیار تمیزتر درمی آید. هر دو ابزار لحیم زدایی دارای نقاط قوت خاص خود هستند و تفاوتشان این است که در هر کار خاص باید از یکی از آن ها استفاده کنید. برخورداری از محیط لحیم کاری تمیز از اهمیت زیادی برخوردار است زیرا باعث کسب بهترین نتیجه شده و میزان خطر را به حداقل می رساند.

در ادامه در فیلمی که برای شما قرار داده ایم اشتباهات رایج حین لحیمکاری را مشاهده میکنید.

اخذ نمایندگی رباتیک صنایع آموزشی چالیک

افراد و موسسات علاقمند به فعالیت در زمینه رباتیک میتوانند درخواست اخذ نمایندگی رباتیک خود را برای ما ارسال کنند تا در صورت تایید مدارک ایشان به عنوان عضوی از خانواده بزرگ چالیک در محل خود مشغول به فعالیت شوند. شما میتوانید هم به صورت حقیقی و هم به صورت حقوقی اقدام به دریافت نمایندگی از صنایع آموزشی چالیک نمایید و شاهد یک رشد بسیار خوب در میزان درآمد خود باشید. ما همواره تلاش داریم تا با استفاده از به روزترین روش های آموزشی و اشتراک این متدها با نمایندگان خود در جهت نوسازی صنایع آموزشی و بروزرسانی آن گام برداریم و این باعث میشود تا مخاطبین شما همواره در بستری جذاب و مهارت محور در کنار شما به ارتقا مهارت های خود بپردازند.

جهت کسب اطلاعات بیشتر میتوانید با کارشناسان ما در حوزه نمایندگی ارتباط بگیرید تا شما را در تمام مسیر همراهی کنند. همچنین لازم به ذکر است ما خود را متعهد به ارائه دوره های آموزشی به نمایندگان خود میدانیم که کارشناسان شما با شرکت در این دوره ها میتوانند به عنوان یک نیروی متخصص در مرکز شما مشغول به فعالیت شوند